Uluslararası BAU İlaç Tasarım Kongresi (BAU-Drug Design Congress 2015) İstanbul’da başladı. Kongrede, günümüzde ilaç geliştirme çalışmalarının geldiği nokta ve özgün ilaç tasarımları ele alınıyor.
Kongre Başkanı ve Bahçeşehir Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Serdar Durdağı, ilaç keşiflerini daha kısa sürede gerçekleştirmek için yapılan multifonksiyonel ilaç çalışmaları ve sanal taramaların yeni tedavilere ulaşmayı kolaylaştıracağını ifade etti.
BİR HAFTADA 7 MİLYON MOLEKÜL TARANABİLİYOR
Durdağı, “Normalde milyonlarca molekülün test edilebilmesi için bir insan ömrü yetmezken artık bir haftada 7 milyon molekül taranabilir hale geldi” dedi.
Yeni bir ilacın keşfi için 5-10 bin molekülün incelendiğini, bu sürenin 3-6 yıl sürdüğünü ve yaklaşık 330 milyon dolara mal olduğunu hatırlatan Doç. Durdağı, şunları söyledi:
“Bilindiği gibi ilaç endüstrisi yeni bir ilaç üzerinde çalışırken önce milyonlarca bileşiği tarıyor. Bu süreç hem çok uzun sürüyor hem de her zaman işe yarar bir molekül bulanamayabiliyor. Tüm bu nedenlerle özellikle son yıllarda, bilgisayar teknolojilerindeki ilerlemelere paralel olarak yeni ilaç keşfi ve yan etki mekanizmalarının kontrolünün sanal ortamda yapılması gündeme geldi. Bilgisayar üzerinden yapılan ilaç tasarımı çalışmaları ilaç Ar-Ge’sindeki bu zorlu süreçleri 2-3 haftaya düşürüyor. Aynı zamanda maliyeti önemli oranda azaltıyor. Söz konusu teknolojiler sayesinde yakın bir gelecekte daha fazla ilaç, daha kısa sürede ve daha ucuz maliyetle geliştirilebilecek.”
YAN ETKİLER İLAÇ PİYASAYA ÇIKMADAN SAPTANABİLİYOR
Sanal taramaların aynı zamanda araştırılan ilaçların yan etkilerinin incelenmesinde de kullanıldığını belirten Durdağı, “Milyonlarca dolara mal olan mevcut ilaçların piyasadan çekilmesindeki en önemli sebeplerden biri, kalp damar sağlığı üzerindeki olumsuz etkileridir. Bilgisayar destekli ilaç tasarımında aday ilaçların molekülleri, henüz ilaç haline gelmeden incelenerek kalp üzerinde olumsuz etki yapmayan ya da riski az olan bileşikler seçilebiliyor” diye konuştu.
ÇALIŞMALAR ‘YETİM HASTALIKLAR’ ÜZERİNDE YOĞUNLAŞIYOR
ABD’de kanser üzerine araştırmalarını sürdüren Georgetown Üniversitesi Tıp Fakültesi Onkoloji Departmanı’ndan Prof. Dr. Aykut Üren ise “yetim hastalıklar” olarak adlandırılan nadir kanser türlerine yönelik yürüttükleri ilaç geliştirme çalışmalarını anlattı. Prof. Üren, çalışma arkadaşlarıyla birlikte geliştirdikleri ilaçlardan birinin önümüzdeki 6 ay içinde hastalar üzerinde denenmeye başlanacağını vurgulayarak, şöyle konuştu:
YENİ İLAÇ EWİNG SARKOMUNDA DENENECEK
“Bazı kanser türlerinde bulunan ve onları normal hücrelerden ayıran özelliklerini hedefleyen bu yeni nesil ilaç, öncelikle çocuklarda görülen bir tür kemik ve yumuşak doku tümöründe (Ewing Sarkomu) denenecek. Genellikle 10–25 yaş aralığında sık görülen bu kanser türünde sonuçların başarılı olması durumunda aynı ilacın prostat kanserinde de kullanılması ve aynı yaklaşımın da diğer kanser türlerinde uygulanması mümkün olacak.”
ALZHEIMERDA ETKİLİ OLAN İLAÇ UMUT VERİYOR
Medipol Üniversitesi’nden Yrd. Doç. Dr. Mustafa Güzel de kanser, Alzheimer, MS ve ALS gibi önemli hastalıklar üzerinde çalıştıklarını belirterek, bu hastalıklara karşı ilaç keşiflerinde gelinen noktaya değindi. Birçok kanser ilacının patentine imza atmış olan Güzel, ülkemizde de artık kanser için yeni ilaç çalışmalarının yapılması gerektiğini vurguladı.
Alzheimera karşı Faz 2 çalışmaları biten yeni bir ilaçtan da bahseden Güzel, 300 hastada denenen ilacın yüzde 66 oranında hastalığı durdurucu, belirtilerini geciktirici etkilerinin gözlendiğini kaydetti. Güzel, “Bu ilaç demansa neden olan plakların oluşmasını engelliyor. 1800 kişide sürdürülecek Faz 3 çalışmalarında ise daha olumlu sonuçlar vermesi bekleniyor” dedi.
“İNSANLARI TEHDİT EDEN HASTALIKLAR DEĞİŞTİ”
Dünyada 2 milyar kişinin fazla kilolu olduğunu ve tüm dünyanın bir obezite tehlikesi ile karşı karşıya bulunduğunu belirten Güzel, keşfinde ve geliştirilmesinde katkısının olduğu bir diyabet ilacından bahsetti. Günümüzde insanları tehdit eden hastalıkların değiştiğini ifade eden Güzel, “20. yüzyılda insanları akciğer, tüberküloz, ishal ve mide bağırsak bozuklukları tehdit ediyordu. Günümüzde ise obeziteden kaynaklanan pek çok sağlık sorunu, kalp hastalıkları, çeşitli kanserler ve beyin kanamaları tehdit etmektedir. Dolayısıyla kısa sürede geliştirilen yeni ilaçlara ihtiyaç var” değerlendirmesinde bulundu.