Belirtiler
-Sulu ishal zaman zaman kanlı,
-Kramp ve karın ağrısı,
-Hafif ateş,
-Bulantı, kusma veya her ikisi,
-Zaman zaman kas ve baş ağrıları.
Acil Durum Belirtileri
– Başta boşluk hissi yaratacak derecede çok ve sürekli sulu ishal.
Mide – bağırsak enfeksiyonlarına bütün dünyada çok sık rastlanır. Kalkınmakta olan ülkelerde, enfeksiyonlardan doğan ishaller çocuklarda ölüme neden olan hastalıkların başında gelir. Sağlık ve temizlik konusunda gelişmeler özellikle mikroplu yiyeceklerden geçen enfeksiyonların azalmasında büyük rol oynamaktadır. Buna rağmen Hastalık Kontrol Merkezleri istatistiklerine göre, ABD`de dahi yılda 25 milyon insan bu tür enfeksiyonlar yakalanmakta ve 10.000`in üstünde ölüme neden olmaktadır. Mide bağırsak yollan enfeksiyonlarının yansına virüsler yol açar. Ayrıca bakteri ve parazitler de enfeksiyon yaparlar. Aşağıda en çok rastlanan enfeksiyonları anlatacağız.
Virüs Enfeksiyonları
ABD`de üst solunum yollan enfeksiyonlarından sonra en çok rastlanan virütik mide-ba-ğırsak enfeksiyonlarıdır. Belirtiler, ishal, bulantı, kusma, hafif ateş, karın krampları ve kas ağrılarıdır. Şiddetli virütik mide-bağırsak enfeksiyonları çok ciddi boyutlara vararak bebek, yaşlı ve bağışıklık sistemleri hastalık nedeniyle dirençsiz olan kişilerde ölüme yol açar. Yetişkinlerde de çok rahatsızlık verecek boyutlara ulaşarak iş veya okuldan geri kalmaya neden olur. Bu kişilerde hastalık zaman içinde geçer. Antibiyotikler etkili değildir. İshal önleyici ilaçlar da tavsiye edilmez. Çünkü bunlar virüsün vücuttan atılmasına mani olarak enfeksiyonun uzamasına neden olurlar. Birçok virüs ani ve şiddetli mide-bağırsak enfeksiyonlarına yol açar. Bunların başında Rotavirus ve Noralk virüsü gelir.
Rotavirus
Rotavirus, Amerika Birleşik Devletleri gibi gelişmiş ülkelerde en yaygın bulaşıcı ishal nedenidir. 2 yaşından küçük, çocuklarda en sık tespit edilen ishal nedenidir. Kreşe giden çocuklarda da en yaygın ishal nedenidir. Rotavi-rüs zaman zaman, yaşlılar evinde kalan yaşlılar arasında enfeksiyon salgınlarına neden olur. Amerika Birleşik Devletleri`nde rotavirüs enfeksiyonları kış aylarında doruğa ulaşırlar, virüs kişiden kişiye geçer.
Gelişme süresi 1 ilâ 3 gündür. Tipik belirtiler arasında sulu (kanlı değil) ishal, kusma ve 5 ilâ 8 gün süren düşük dereceli ateş sayılabilir.
Rotavirüs mide barsak enfeksiyonlarının kendine özgü bir tedavisi yoktur. Araştırmalar bir aşı geliştirmeye yönelik olarak sürdürülmektedir.
Norvvalk Virüsü
Norvvalk virüsü, ailelerde ve mahallelerde, özellikle büyük çocuklarda ve yetişkinlerde, mide barsak enfeksiyonu salgınlarının önemli bir nedenidir. Bu rahatsızlığa, en yaygın belirtileri (kusma) ve vakaların çoğunun ortaya çıktığı zamanı yansıtacak şekilde, kış kusma hastalığı da denir. İshal, mide bulantısı ve kusmaya ek olarak, birçok kişi kas ağrısı da hisseder.
Bu virüs genellikle etkenin bulaştığı gıdalarda ya da içme suyunda bulunur. Bu gıdanın yenilmesinden ya da suyun içilmesinden, belirtilerin başlamasına kadar olan gelişme süresi 4 ilâ 72 saattir.
Virüslere Bağlı Mide Barsak İltihabının Başka Nedenleri.
Sitomegalovirüs, bağışıklığı kaybolmuş kişilerde yaygın bir ishal nedenidir. Bu virüs AlDS`lilerde oldukça sık görülür. Yeni geliştirilmiş bir ilaç olan gancyclovir bazen sitomegalo-virüsün yol açtığı ishalin tedavisinde etkili olmaktadır.
Herpes simplex virüsünün yol açtığı mide barsak enfeksiyonları, eşcinsel erkeklerde, anal ilişkiye giren heteroseksüel kadınlarda ve bağışıklığını kaybetmiş bireylerde sık sık ortaya çıkar. Genel olarak, herpes simplex virüsüyle en-fekte olan kişilerde anüs ağrısı, kabızlık ve kanlı ishal görülür. Bu kişilerde, özellikle arka uyluk ağrısı ya da kalçada veya anüs bölgesinde uyuşukluk ya da yanma olmak üzere, nörolojik belirtiler de olabilir. Tedavi, ağrı kesiciler, sıcak banyolar ve dışkı yumuşatıcılardan oluşan genellikle destekleyici bir tedavidir. Virüse karşı bir ilaç olan acyclovir ilk nöbetin şiddetini ve daha sonra tekrarlama olasılığını azaltır.
Bakteriyel Enfeksiyonlar
Bulaşıcı ishalin bakteriyel nedenlerini teşhis etmek viral nedenleri teşhis etmekten daha kolaydır. Bakterilerin yol açtığı bulaşıcı mide barsak enfeksiyonu salgınlarının çoğu kendiliğinden kaybolur ve kendine özgü bir tedavi gerektirmez. Bazı durumlarda, antibiyotikler yararlı olur.
Birçok bakteri türü ishale neden olabilir. Bu kısımda, en yaygın çeşitlerden bazılarını tartışacağız.
Campylobacter
Campylobacter enfeksiyonları tüm yaş gruplarında görülür, ama en fazla 1 yaşından küçük çocuklarda ve genç erişkinlerde ortaya çıkar, campylobacter genç erişkinlerde bulaşıcı ishalin en yaygın bakteriyel nedenidir. Bu organizmanın yarattığı enfeksiyonlar genellikle yaz ve sonbahar aylarında ortaya çıkar.
Campylobacter`in en genel kaynağı, hastalık etkeninin bulaştığı gıdalar, özellikle çiğ süt ve kümes hayvanlarıdır.
Enfeksiyonun alınmasından belirtilerin başlamasına kadar olan gelişme süresi 2 İlâ 4 gündür. Hastalık, karın ağrısı, mide bulantısı, düşük derecede ateş, baş ağrısı ve kas ağrılarıyla aniden başlayabilir. Enfekte olduysanız, günde 15 ilâ 18 kez tuvalete gidebilirsiniz. Ağır vakalarda, dışkı kanlı olabilir.
Hastalık seyrek olarak 1 haftadan jfazla sürer. Zaman zaman, bir tekrarlama ya da hastalığın uzaması söz konusu olabilir. Hastalık kendi kendine kaybolduğu için, antibiyotik tedavisi genellikle gerekli değildir. İshal kesici ilaçlar bağirsakladan hastalık etkeninin atılmasını geciktirdiği için hastalığın süresini uzatabilir. Ancak hastalık çok uzarsa.eritromisin ya da tetra-siklin gibi bir antibiyotik verilebilir.
Salmoneüa
Mikroplu yiyeceklerin yaptığı ishallerden 3`de 1`i salmonella mikrobundandır. Salmonel-la besinin kendi içindedir (besini elleyen kişilerden besine geçen mikroplara benzemez). En genç ve en yaşlı grupları etkiler. Salmonella enfeksiyonları genelde yaz ve sonbaharda görülür. Son zamanlarda salmonellanın antibiyotik verilen hayvanlarda bulunduğu anlaşılmıştır. Gelişmeleri içnii verilen tetrasiklin bu hayvanların etini yiyen insanlarda salmonellanın çıkmasına yol açmaktadır. Tüketicilere olabilecek zararlar şu anda çok geniş şekilde araştırılmaktadır. Salmonella bakterisi et, yumurta, tavuk eti, pastörize edilmemiş süt, mikroplu kakao ile yapılmış çikolatada bulunur. Kaplumbağalar da bu virüsü taşır. Ağız yoluyla geçen bir bakteridir.
Örneğin, bebeğinizin abdestinde varsa, siz de bezini değiştirdikten sonra elinizi yıkamadan yemek yerseniz bu bakteri size de geçebilir. Salmonellali besin iyi pişirilmez ise bakteri size de geçer. Salmonellanın belirtileri de karın krampları, ishal, bulantı, kusma ve ateştir. Bu semptomlar varsa doktorunuz büyük abdesti-nizi laboratuvar muayenesi yaptırabilir, çoğunlukla enfeksiyon kendiliğinden geçer ve sadece su verilerek tedavi yeterlidir. Bazen de salmonella uzun süren bir hastalığa sebep olur ve antibiyotik tedavisi gerekir. Böyle durumlarda, büyük abdest testi yapılır ve hangi antibiyotiğin bu tür salmonella virüsüne iyi geleceği belirlenir.
Shigella
Shigella gelişmiş dünya ülkelerindeki bakterilerin yaptığı mide-bağırsak hastalığıdır. Bazen ABD`de salgın halinde görülür. 1-5 yaş arasındaki çocuklarda hiç rastlanmaz. Shigella insandan insana ağız yoluyla geçer. Dispansser-lerde salgınlar görülmüştür. Bazen de salgınlar yiyecek paketleyen kişilerin yiyeceklere virüs geçirmesiyle tüketicilere bulaşma ile başlar. Belirtiler sulu ishal, kramp, karın ağrısı ve ateştir. Bazen kan ve mukus (sümüksü sıvı) da görülür. Genelde hastalık kendi kendine geçer. Antibiyotikler süreyi kısaltmaya ve shigellanın mide-bağırsak yollarından atılmasını sağlar. En çok kullanılan ilaç ampisilindir ve ağızdan verilir. Başlıca ilaçlar trimetoprim-sulfametaksol ve tetrasiklindir.
Escheria Koli
Bu organizmanın çeşitli türleri vardır. Bunun kaynağı sadece mikroplu su ve besinlerdir. İshal hafiftir sadece sürekli su içmek yeterlidir. Daha ciddi durumlarda trimetoprimsulfa-metokszol kullanılır, tetrasiklin de bazen bunların yerine kullanılır. İshal önleyici ilaçlar organizmanın atılmasını zorlaştıracağı için tavsiye edilmez.
Parazit Enfeksiyonu
İshalin en az görülen sebeplerinden biri parazit enfeksiyonudur.
Giardia Lamblia
Bu parazit giardiasis adlı bir organizmadır ve ABD`deki ishallerin nedenlerinin başında gelir. Kanalizasyonun suya karıştığı bölgelerde görülür. Yoğun iskan olmayan yerlerde, örneğin göl ve orman çevrelerinde de görülen bu hastalığı kunduzların taşıdığı düşünülmektedir. Bu organizmayı taşıyan insanların üçte ikisinde hiçbir belirti görülmez. Fakat virüsü diğer kişilere geçirebilirler. Virüsün alınmasından 1-3 hafta sonra görülür. Büyükabdest kokulu, yağlı görünüşlü ve hafiftir. Şişkinlik de görülür. Hafif ateş de bir belirti olabilir. Genelde bu belirtiler 5-7 gün sürerse de aylarca devam eden çeşitleri de vardır. Tam teşhisi büyük abdestin mikrobik muayenesiyle yapılabilir. Giardiasis, met-ronidazol ve kinakrin hidrokloridle tedavi edilebilir.
Büyük abdestin muayenesi sık sık yapılmalıdır. Çünkü bu parazit vücuttan kolayca atıla-maz.
Entamoela Histolitika (Amipli Dizanteri)
Dünyada genelde yaygın olmasına rağmen ABD`de sık rastlanmaz. Normal geçiş yolu ağızdandır. Homoseksüellerdeki ishallerin esas nedenlerinden biridir, ishalin sebebinin bu organizma olduğunu anlarsa doktorunuz metroni-dezol verdirebilir. Bazen başka ilaçlar da kullanılabilir.
Tedavi
Mide-bağırsak enfeksiyonlarının çoğunun kendi kendine geçtiğini görmekteyiz. En büyük tehlike vücuttan su ve elektrolit kaybıdır. Dolayısıyla su ve elektrolit tedavisi yeterlidir. Su kaybının ağız yoluyla telafisi damardan serum vermekten daha etkilidir. Doktorunuz da ağızdan sıvı verilmesini tavsiye edecektir. Çok fazla su kaybı ve kusma olursa damardan beslenme tavsiye edilebilir. Birçok virütik enfeksiyonlarda ishale karşı ilaç kullanmak doğru değildir. Bunlar hastalığa neden olan organizmanın atılmasını engeller ve uzar. Gene de hafif hastalıklarda doktorunuz ishal ilaçları verebilir.