Merak edilen sorular ve yanıtları
Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı, dünyada en sık görülen solunum hastalıkları grubudur. Ülkelerin sağlık harcamalarında kronik bronşite ayrılan pay dikkat çekicidir. Kronik obstrüktif akciğer hastalığı, kronik bronşit ve amfizem olarak ikiye ayrılır. Bu hastalıkların nedenleri arasındaki en önemli faktör sigara içilmesidir. Kronik obstrüktif akciğer hastalığı önlenebilir ve ilerlemesi durdurulabilir bir hastalık olduğundan bu hastalıkla ilgili bilgi sahibi olunması ve korunma yöntemlerinin bilinmesi çok önemlidir. Yazıda, sizleri bu sık görülen hastalık hakkında aydınlatmayı amaçladık.
Yazıda yanıt verilen sorular şunlar:
Kronik obstrüktif akciğer hastalığı nedir?
Kronik obstrüktif akciğer hastalığının nedenleri nelerdir?
Kronik obstrüktif akciğer hastalığının bulguları nelerdir?
Kronik obstrüktif akciğer hastalığının tanısı nasıl konulur?
Kronik obstrüktif akciğer hastalığında her hastanın akciğer tomografisini çekmek gerekli midir?
Kronik obstrüktif akciğer hastalığından nasıl korunabiliriz?
Kronik obstrüktif akciğer hastalığı nedir?
Kronik obstrüktif akciğer hastalığının kronik bronşit ve amfizem olmak üzere 2 tipi vardır. Kronik bronşit tanım olarak, özellikle kış aylarında olan, birbirini takip eden 2 yıl, en az üç ay boyunca öksürük ve balgam çıkarmayla karakterize bir hava yolu hastalığıdır. Amfizem ise akciğerin en uçtaki hava yollarındaki ve alveoller’deki duvarın kalıcı zarar görmesiyle tanımlanan bir solunum hastalığıdır. Kronik obstrüktif akciğer hastalığında, akciğer içindeki hava akımının sınırlanması sonucunda kanda oksijen miktarı azalır, karbondioksit miktarı artar. Dokulara yeterli oksijen gidemediğinden bir dizi geri dönüşümsüz hasar meydana gelir (özellikle akciğer damarlarındaki büzülmeye bağlı akciğer hipertansiyonu meydana gelir, bu da kalbi yorarak akciğer ve kalp yetmezliğine neden olur).
Kronik obstrüktif akciğer hastalığının nedenleri nelerdir?
Sigara en önemli nedendir. Erkeklerde hastalığın daha sık görülmesinin nedeni sigara içilmesinin daha yaygın olmasına bağlıdır. Ancak son yıllarda sigara kullanımının kadınlar arasında da artmasıyla kronik obstrüktif akciğer hastalığının kadınlardaki yaygınlığı da giderek yükseldi. Sigara içilmesiyle hava yollarındaki salgı bezlerinden salgı miktarı artar ve bu olay daha sonra hava yolu daralmasına neden olarak hastalığın klasik belirtilerinin ortaya çıkmasını sağlar. Sigaranın bırakılmasıyla bu olaylar geriler. Sigara dumanı olan ortamda bulunmak da riski arttırır. Buna “pasif sigara içiciliği” adı verilir ve çoğu zaman fark edilmeyen önemli bir sağlık sorunudur. Hastalığın nedenleri şöyle sıralanabilir:
Hava kirliliği: Hava kirliliği nedeniyle hava yolları uyarılır, salgı yapan hücrelerde artış olur ve bu olay sonucunda hava yollarında daralma meydana gelir. Kirli havada bulunan bazı zehirli bileşikler buna neden olur. Bu nedenle, özellikle kış aylarında hava kirliliği arttığından, bu hastaların hava kirliliğinin yoğun olduğu zamanlarda dışarı çıkmamaları önerilir.
Enfeksiyonlar: Çocukluk çağında geçirilmiş enfeksiyonların kronik bronşite zemin hazırlayarak olayı hızlandırdığı düşünülür.
Dumana maruz kalma: Meslekleri nedeniyle dumana maruz kalanlarda ya da köylerde tandır ya da odun sobası yakanlarda kronik obstrüktif akciğer hastalığı görülme sıklığı artar.
Vitamin eksikliği: Antioksidan vitaminler olarak bilinen A, C, E vitaminlerinin eksikliğinde kronik obstrüktif akciğer hastalığı daha sık görülür.
Kronik obstrüktif akciğer hastalığının bulguları nelerdir?
Kronik obstrüktif akciğer hastalığının en önemli bulgusu nefes darlığıdır. Nefes darlığı başlangıçta eforla oluşurken, ilerlemiş vakalarda istirahatta da oluşmaya başlar. Nefes darlığına hırıltılı solunum eşlik eder. Özellikle kış aylarında öksürük ve balgam miktarında artma görülür. Bu hastalar genellikle uzun yıllar sigara içmişlerdir.
Kronik obstrüktif akciğer hastalığının tanısı nasıl konulur?
Kronik obstrüktif akciğer hastalığındaki başlangıç tanı yöntemi akciğer grafisidir. Akciğer grafisinde solunum yolları ve akciğer dokusu hakkında bilgi edinilir. Bundan sonraki aşama solunum fonksiyon testidir. Solunum testi hava yollarındaki akımda bir kısıtlanma olup olmadığını gösterir. Diğer bir başlangıç tanı yöntemi kan sayımıdır. Kan sayımında kandaki oksijen miktarındaki düşmeye bir yanıt olarak, daha fazla oksijen taşımak için alyuvar sayısında artış görülür. Hastalığın ilerlediği durumlarda atardamardan kan alınarak kandaki oksijen ve karbondioksit miktarı ölçülür, buna kan “gazı tetkiki” denir. Eğer balgam miktarında artma ya da renk değişikliği varsa, bir enfeksiyon olabileceği düşünülerek balgamda bakterileri üretmek amacıyla balgam kültürü yapılır ve eğer bakteri ürerse, uygun antibiyotik kullanımına başlanır.
Kronik obstrüktif akciğer hastalığında her hastaya akciğer tomografisi çekmek gerekli midir?
Akciğer tomografisi tanıda ilk başvurulacak yöntem değildir ve her hasta için gerekliliği yoktur. Eğer akciğer filminde şüpheli bir görüntü varsa ya da kronik obstrüktif akciğer hastalığıyla açıklanamayacak kan tükürme, zayıflama gibi şikayetler varsa, olası bir akciğer kanserini ya da başka bir hastalığı atlamamak için tomografi çekilebilir.
Kronik obstrüktif akciğer hastalığından nasıl korunabiliriz?
Kronik obstrüktif akciğer hastalığı önlenebilir ve ilerlemesi durdurulabilir bir hastalıktır. Tedavideki ilk basamak sigaranın bırakılmasıdır. Sigara bırakmak isteyenlere yardımcı olmak amacıyla ülkemizde birçok göğüs hastalıkları kliniğinde sigarayı bırakma poliklinikleri hizmet veriyor. Sigara bağımlılığını yapan, içindeki nikotin isimli maddedir. Sigara psikolojik ve fiziksel bağımlılık yapar. Fiziksel bağımlılığın tedavisi için nikotin içeren ve cilde yapıştırılan bantlar ve sakızlar kullanılır. Psikolojik bağımlılığın tedavisi için de psikolojik destek verilir.