Boğmaca Nedir? Bordatella pertussis adlı bakterinin neden olduğu çok bulaşıcı bir hastalık olan boğmaca, başta akciğer olmak üzere birçok kalıcı sağlık sorununa sebebiyet verebilir.
Bebekler, beyine giden oksijen azalmasına bağlı olarak görülen, nöbet ve beyin enfeksiyonuna daha fazla yakalanma riski taşırlar. Boğmacaya yakalanan bebeklerin %4′ hayatını kaybetmektedir. Bu yüzden sadece ailesindeki kişiler değil, çocukla ilgili doktor ve hemşilerin de aşılı olması gerekir.
Bebekler, anneden geçen antikorlarla ateşli ve bulaşıcı hastalıklardan korunurlar, ancak boğmaca ve su çiçeğine karşı ise korumasızdırlar.
Bağışıklık sistemi henüz gelişmemiş prematüreler, zamanında doğan bebeklere göre boğmaca geçirme bakımından daha fazla risk altındadır. Yine ani bebek ölümü sendromunun da sebeplerinden birinin boğmaca olabileceği düşünülüyor.
Hastalık soğuk algınlığına benzer belirtilerle başlar ve daha sonra boğulurcasına, yoğun ve hızlı öksürük nöbetleri görülür. Boğmayacaya yakalanan bebeklerle küçük çocuklar nöbetler sırasında morarıp kusabilir. Ayrıca beyne giden oksijenin azalması nedeniyle nöbet geçirebilecekleri gibi beyin enfeksiyonuna da yakalanma riskleri vardır.
15 günden fazla süren öksürük, hırıltılı nefes alma, öksürüğün çocuğu kusturacak hale gelmesinin nedeni boğmaca olabilir.
Boğmaca Nasıl Bulaşır?
Boğmaca, burun ve boğazdan havadaki damlacıklar yoluyla yayır. Öksürük, hapşırık ve çok yakın konuşmak bile hastalığın bulaşmasına neden olabilir.
Boğmaca Belirtileri
Hastalık yetişkinlerde daha hafif seyreder. Çocuklarda ve bazı yetişkinlerde boğmacanın karakteristik özelliği bir öksürük krizinden sonra güçlükle nefes alırken gelen hırıltı sesidir. Yemeyi, içmeyi ve nefes almayı zorlaştıran yapışkan, koyu bir balgama yol açar. Şiddetli Öksürük krizleri çocuğun nefesini kesilebilir ve morarmasına neden olabilir.
Boğmaca hastalığı yaklaşık olarak 12-14 hafta sürer. Boğmacanın belirtileri belli dönemlere ayrılır. İlk 10-15 günlük kataral dönemde hapşırma, öksürük, hafif ateş ve burun akıntısı gibi soğuk algınlığına benzeyen belirtiler görülür. 1.5 aya kadar uzayabilen paroksismal dönemde yoğun öksürük atakları ortaya çıkar. Hasta oksijensiz kaldığı için öksürük nöbetlerinin sonunda derin nefes alma görülür. Çocuklarda bulantı, kusma veya morarma oluşabilir. İyileşme dönemi olan konvalesan döneminin süresi ise hastadan hastaya değişir.Yeniden herhangi bir solunum yolu hastalığına yakalanılması öksürük nöbetlerinin tekrarlanmasına yol açar ve bu süre 1 yıla kadar devam edebilir.
Boğmaca 1 yaş altındaki çocuklarda daha fazla olmak üzere zatürreye, beyin ve göz içi kanamalarına ve ölümlere yol açabilir.
Boğmaca Aşısı Ne Zaman Yapılır?
Bebeklik döneminde yapılan boğmaca aşısının koruyuculuğu en fazla 10 yıldır. Dünya Sağlık Örgütü bebeklikte uygulanan 4 doz aşının dışında çocukluk ve ergenlikte 5 ve 6′ncı dozların da yaptırılmasını önermektedir.
Boğmacanın kontrol altına alınabilmesi amacıyla 6 yaşın altındaki çocuklara boğmaca aşısının yapılması öneriliyor. Sağlık Bakanlığı çocukluk dönemi aşı takvimine göre, herhangi bir engel olmadığı sürece, okula başlayana kadar toplam dört defa boğmaca aşısı yapılması gerektiği belirtilmiştir. İlk aşı 2 aylıkken uygulanır ve ardından birer ay ara ile iki kez daha aşı yapılır. 16. ile 24. aylar arasında ise dördüncü aşı yapılır.
Boğmaca Aşısının Yan Etkileri
Aşıdan sonra aşı yerinde lokal reaksiyonlar, ateş, baygınlık, bulantı, kusma, 3 saatten fazla süren, tiz sesli ağlama, nöbet geçirme, ensefalopati gibi yan etkiler oluşuyorsa ya da çocuk altı yaşını doldurmuşsa boğmaca aşısının yapılmaması gerektiği belirtiliyor.