İştahsızlık ve anoreksi, anorexia, cılız
a-) İştahsızlığa psikolojik etkenler burada rol oynadığı gibi sindirim salgılarının kalitesi de önemli bir etkendir. Besin alamaya başladıktan sonra sindirim salgıları da harekete geçer ve sindirimde çok önemli fraksiyonlar görürler. İştahsızlık geçici ise buna akut iştahsızlık denir ve bu durum haftalarca devam ederse buna da anoreksi denir. Şayet sinirsel anoreksi (anoreksi nervosa) varsa ki bu genelikle genç kızlarda görülür ve burada aynı zamanda psikolojik bir rahatsızlık da vardır ve de ağır bir hastalıktır.
Küçük çocuklarda ve çocuklarda görülen kronik iştahsızlık genelikle çocuklar üzerinde uygulanan psikolojik baskı nedeniyle ortya çıkar. Anne ve baba çocuğun ne yiyip ne yemiyeceğine karışması çocuğun iştahının yok olmasına neden olur. Bazen de çocuklar anne veya babasından ilgi görmek için yemek yemeyebilir. Yetişkinlerde stres, depresyon ve sinirsel nedenlerden dolayı iştahlarını kaybederler.
b-) Sinirsel anoreksi (anoreksi nervosa, cılız):
Sinirsel anoreksi % 95 oranında kadınlarda ve özellikle de ergenlik çağında görülür. Hastalığın 25 yaşından sonra görülmesi çok nadiren görülen bir durumdur, fakat bu yaştan sonra sinirsel anaoreksiye yakalananlarda ölüm oranı % 8-12 gibi büyük bir orandır. Bu hastalık fakir ülkelerde görülmemekte ve bilinmemektedir ve genelikle gelişmiş ülkelerde çok yaygın olan bir hastalıktır. Bu nedenle bayanların zayıflamak veya güzel olmak için gösterdikleri aşırı çaba nedeniyle zamanla bu rahatsızlığa yakalanırlar ve isteseler de artık yemek yiyemezler.
Besin almak istemeyen şahıs kendini besinlere karşı şartlandırır ve normal olması gereken ağırlığın / 25-50 altında olabilir. Günlerce düzenli besin alamayan hasta açlıktan ölebilir. Yeterince besin alamama nedeniyle kişide metabolizma bozuklukları, vitamin ve mineral yetersizliği görülebilir. Yeterince oksijen dokularaulaşmadığından: parmaklar, eller, ayaklar, burunucu ve çene morumsu kırmızı bir renk alır. Sinirsel anoreksi (cılız) olan bayanlarda adet hali görülmez ve deri hastalıkları ortaya çıkar.
Cılızlar (sinirsel anoreksi) sürekli spor yapmak isteseler, örneğin saatlerce koşsalar yemek yemek için iştah açıcı ve kabızlığa karşı müshil yapıcı ilaçlar kulanırlar. Bu tür hastaların % 50’sinde depresyon görülebilir ve hatta toplum içine çıkamazlar. Bu durumdaki cılızlarda intiharlar dahi görülebilir.
Cılızlarda (sinirsel anoreksi) görülen en belirgin özeliklerden biri de kadınlık rollünü kabul etmeme duygusudur. Kadınlığın kendi şahsi yaşantısını, kişiliğini tahrip edeceğini düşünmektir. Yemek yediğinde anne olacağını, yemek yediğinde kişiliğini bulacağını zihninde kabullenme nedeniyle besine karşı bir tiksinti uyanır.
Cılızlar (sinirsel anoreksi) annelikle başarının birlikte olmasının mümkün olmayacağına inanırlar ve anneliğin belirtileri olan göğüs ve kalça gibi kadınlara has özeliklerden kaçmak isterler. Şuuraltına yerleşen bu şartlanma nedeniyle zamanla seyrek adet görme vede adet kesilmesi gibi anormalikler ortaya çıkar.
Sinirsel anaoreksinin tedavisi:
Sinirsel anoreksiden (cılızlık) şüphelenildiğinde, hastanın yemek yemesi, yemek vakitlerinde yiyeceklere karşı olan tutumu gözlenir ve protokol tutulur. Başka hastalıkların olup olmadığı uzman doktorlarca yapılan muayenelerle teşhis konur. Bu rahatsızlığın arkasında genelikle psikolojik rahatsızlık olduğundan hastanın psikologlar tarafından tedavisi gerekir. Psikolojik tedavinin yanında psikolojik rahatsızlıkların ana sebebi olan serotonin hormonu düzenli şekilde salğılanması ve salgılanan serotoninin vücutta kalması için çentiyan kökü preparatları veya Gökçek İksiri alınması gerekir.