Alerji tedavisi ve alerji için tıbbi testler

Alerji Tedavisi, Alerji İçin Tıbbi Testler ve Tedavi Yöntemleri

Deri testleri ve iğne tedavisi

Alerjiler için iki tür deri testi vardır. En yaygın test­te deriye alergen içeren bir su eriyiği damlatılarak deri iğneyle hafifçe çizilir. İntradermal test diye adlandı­rılan öbür yönteme ise derinin altına alergen içeren eriyik zerk edilir.

Her iki yöntemin de amacı, hastanın belirli bir alergene duyarlılığını ölçmektir. Bunlardan ilki genel­likle güçlü alerjilerin teşhisinde kullanılır, intrader­mal test ise, ilk testte gözükmeyen daha hafif alerji­lerin saptanmasında yararlı olur. İki test de hastanın koluna uygulanır ve iğne çok derine batırılmadığı için acı vermez.

Önce birçok alergen eriyiği hazırlanır. Bunlar çok sulandırılmıştır ve deriye damlatılan veya zerk edilen alergen miktarı pek azdır. Birçok alergen olduğundan, alerji uzmanı sorunu yaratan maddelerin tümünü be­lirlemek için birkaç seans halinde 100 veya daha fazla test uygulayabilir. Unutmayın ki, her çiçekli bitkinin poleni olduğu halde kişi yalnızca bir tür polene aler­ji gösterebilir. En yaygın alergenler ağaç ve otlardan gelen polenlerdir. Ancak, bunların yanı sıra deri test­lerinde hayvan tüyü ve toza karşı duyarlılık da ölçü­lebilir. Her ne kadar insanlar kendilerini toza alerjik sanırlarsa da, gerçek alergen çoğu kez toz değil, şilteler, halılar ve evdeki başka karanlık, nemli ve sıcak köşelerde yaşayan pire veya benzeri böceklerdir.

Deri çizilerek yapılan testte, eriyik deri üstüne damlatıldıktan sonra, yirmi dakika kadar beklenerek bir böcek sokması gibi şişip şişmediğine bakılır. Eğer şişkinlik görülürse, hastanın o maddeye karşı alerji­si olduğu belirlenir. Şiş geçicidir ve olasılıkla 30 da­kika içinde geçecektir.
Testlerin her biri, küçük bir alana uygulandığı için yetişkin bir kişiye seansta rahatsızlık vermeden 40 veya 50 tane test uygulanabilir. Çocuklara bir defa­da 12’den fazla test yapılmaz.
Deri testine pozitif bir reaksiyon, alergene duyarlı olduğunuzu göstermesine karşın, bu alergenin o sı­radaki şikayetlerinizin kaynağı olduğu anlamına gel­mez. Örneğin test sizin belirli bir ota alerjiniz oldu­ğunu gösterse bile, o otun çiçek açtığı mevsimde si­zin saman nezlesi olmanız gerekmez. Fakat daha ileriki yıllarda bu ot sizi saman nezlesi yapabilir.

Aynı biçimde deri testleri, artık geçmişte kalmış ve rahatsızlık vermeyen alerjileri de meydana çıkarabilir. Örneğin birçok hasta yumurtaya yalnızca ço­cuklar da alerjik oldukları halde, pozitif reaksiyon gösterebilir. Neden olduğunu bilmesek de alerjiler za­manla kaybolabilir veya ortaya çıkmayabilirler.

İntradermal deri testleri öbürlerine benzer. Pozi­tif reaksiyonlar kendilerini böcek sokmasına benze­yen bir biçimde yaklaşık on dakika içinde gösterir­ler. Bazı hallerde tepkiler gecikebilir ve şişme birkaç saat sonra veya ertesi günü ortaya çıkar. Bu da pozitff bir reaksiyondur ve doktora söylenmesi gerekir.
Deri testleri, polenler ve solunum yoluyla alınan tozdan kaynaklanan alergenleri saptamakta güveni­lir sonuçlar verir. Yiyecek alerjilerini saptamak ise pek güvenilir değildirler. Buna neden, pişirme ve sin­dirimin yiyeceklerin alergen özelliklerini değiştirme­leri, dolayısıyla da bir deri testinde kullanılan yiye­cek maddesinin, yenilene tam uymamasıdır.

En iyi sonuçları almak için, deri testlerinin, belir­tilerin en yoğun olduğu mevsimden birkaç ay önce uygulanması gerekmektedir. Haziran ayında saman nezlesi olan bir kişi testlerini kışın yaptırmalıdır. Bu­nun nedeni, doktorun uygulayacağı iğne tedavisinin etkisini ancak birkaç ayda göstereceğidir.

Deri testinden önceki 24 saat içinde antihistamin içeren ilaçlar almamanız gerekir. Adından da anlaşıl­dığı gibi antihistaminler, histaminin etkilerini engel­leyerek, pozitif bir reaksiyonun görülmesine engel olurlar.
Deri testlerinin sonuçları incelendikten sonra doktorunuz çeşitli tedaviler önerebilir. Bunların ara­sında belirtileri hafifletecek ilaçlar, alergen içeriği olan yiyeceklere perhiz veya iğne tedavisi olabilir. Perhiz ve ilaç tedavisini bir an için kenara bırakarak bir başka adı “duyarsızlaştırma” (desensitizasyon) olan iğne tedavisine bakalım. (Alerji Deri, Alerji Toz alerjisi, Alerji rinit)

Yakın zamanda yayınlanan bir kitapta iki ünlü aler­ji uzmanı şöyle demektedir; “Bugün iğne tedavisinin neden ve niçin yararlı olduğu konusunda bazı tartış­malar vardır. Alerjist hastaların neden iyileştiklerini tam olarak açıklayamadıklarını çekinerek itiraf etmek­tedirler. Bu bilgi eksikliği gene de iğne tedavisi gö­ren hastaların genellikle daha az şikâyeti olduğunu değiştirmez” (Rapp ve Frankland, Allerjiler: Sorular ve Yanıtlar, Heinemann.)
Başka bir deyişle hastaların tümü değilse de bir bölümü iğne tedavisinden yarar görmektedir. Kimse de bunun gerçek nedenini bilmemektedir.
Birçok alerji uzmanı, iğne tedavisinin aşılanma et­kisi gösterdiği kanısındadır. Aşının vücuttaki antikor­ları yoğunlaştırarak iltihaba karşı önlem aldırması gi­bi, alergen iğnelerinin de vücudun, alergenleri mast hücrelerinin üzerlerine yapışmadan yakalayıp etkisiz hale getirecek antikorlar üretmesini sağladığı sanıl­maktadır. Daha önce de belirtildiği gibi birkaç çeşit antikor vardır. Mast hücrelerine bağlanan antikorun adı İmünoglobülin E (IgE), alergeni mast hücreleri­ne varmadan durduran koruyucu antikorun adı ise İmünoglobülin G (IgG)dir.

İğnelerde kullanılan maddeler, alerjinize neden olan alergenden oluşabilir.”Ama birçok kişi, birden fazla polen veya yiyeceğe alerjik olduğundan, genel­likle birkaç alergenden oluşan bileşimler bu tedavi­de kullanılır. Bazı durumlarda alerji klinikleri kendi preparatlarını hazırlarlar. Oysa bugün büyük ilaç şirketleri de bu preparatları üretmeye başlamışlardır. Ancak, ticari amaçlarla üretilen bu ilaçlar, yalnızca ot ve ağaç poleni gibi en sık rastlanılan alergenleri içermektedir.

İğne tedavisi üç değişik biçimde yapılabilir. Ya yıl boyunca her ay iğne olabilirsiniz ya da polen mevsi­mi başlamadan önce daha yoğun bir biçimde hafta­da iki veya üç iğne yaptırabilirsiniz. Son zamanlarda ilaç şirketleri polen alerjilerine karşı tüm bir sezon için yeterli korunmayı sağlayan ve Nisan ayında başlayarak bir veya iki hafta aralıkla uygulanan üç iğne üretmişlerdir.
Yıllık veya mevsim öncesi tedavinin amacı, bağı­şıklık sisteminizi alergenler yoğunlaşmadan hazır duruma getirmektir. Bazı durumlarda alerjileri polen mevsiminde de tedavi etmek mümkündür. Buna “mevsimsel tedavi” denir, ama öbür yöntemler ka­dar etkili olmadığından pek yaygın değildir. Mevsim öncesi tedavide vücutun IgG antikorlarını, aşamalı olarak ve hastanın alerji krizi geçirmesine meydan vermeden arttırmak öngörülmektedir. Onun içindir ki, ilk iğnede çok az miktarda alergen olduğu halde, bu miktar ikinci iğnede biraz daha artırılır ve buna has­tanın dayanıklılık sınırına ulaşılana kadar devam edi­lir.

Alınması gereken bazı önlemler vardır: İğneden önce ağır yemekler yenilmemeli, sonra ise birkaç saat için ağır hareketlerden kaçınılmalıdır. Çok duyarlı hastalara, iğneden bir saat önce bir antihistamin ha­pı verilerek istenmeyen reaksiyonlar engellenir. İğ­ne yapılırken, doktorlar hastada az bir olasılıkla olsa dahi görülebilecek olan anafilaksis gibi aşırı tepki­leri kontrol etmek için, adrenalin iğnesini hazır bu­lundurmalıdır.
İğneden sonra, hafif kaşıntı, şişme, astım gibi ti­pik alerjik tepkiler görülebilir. Bunlar genellikle ça­buk yok olurlarsa da ilerde konu edilecek olan ilaç­lar uygulanarak hafifletilebilirler. Eğer iğne yanlışlıkla önemli bir kan damarının çok yakınına yapılmışsa, da­ha ciddi reaksiyonlar görülebilir. Vücut alergeni sü­ratle içine aldığından bu durum tehlikeli olabilir.
Klinikten ayrıldıktan sonra iğneye hafif de olsa re­aksiyon gösterdiyseniz, doktorunuza kesinlikle söylemelisiniz. Şişme veya hapşırma krizi, son iğnenin dayanıklılık sınırınıza yakın olduğunu gösterebilir ve doktorunuzun dozu artırmadan çok dikkatli davran­ması gerekir.

Sıvı ilaç veya hap yerine neden iğne yapıldığını merak edebilirsiniz. Ağızdan alınan sıvıların veya tabletlerin sakıncası, antikor üretmeleri gereken yerle­re varmadan midede sindirilmeleridir. Bazı alerji uz­manları alergeni damla halinde, çok çabuk kana ka­rıştıkları bir yer olan dil altına da yerleştirmektedir. Birçok çelişkiye neden olduğu halde, bu yöntem, yiyecek ve kimyasal madde alerjileri tedavisinde uz­manlaşan doktorlar arasında çok yaygındır. İğne yön­temi kusursuz olmamakla birlikte, şimdiki durumda saman nezlesi ve polenlerden kaynaklanan öbür aler­jik reaksiyonları önlemenin en etkin yolu olarak göz­ükmektedir. Bu tedavinin on hastadan yedi veya sekizine yarar sağlaması beklenir.