Ayak bileği burkulmaları en sık karşılaşılan yaralanmalardan olup yeterli tedavi edilmediğinde uzun süreli sakatlıklara yol açabilir.
Anatomi Bilgisi
Ayak bileğinin dış kısmında dış yan bağ kompleksi bulunur ve üç adet bağdan oluşur. Bunlar anterio talofibular ligament, posterior talofibular ligament ve kalkaneofibular ligamenttir. Bu bağlar günlük hayatımızda ayak bileğinin içe doğru dönmesini ve öne doğru çıkmasını önlerler.
Sebepleri
Ayak bileği burkulmaları yürüken, koşarken veya spor müsabakaları sırasında meydana gelebilir. En sık olarak inversiyon tipi yaralanmalar olur. İnversiyon tipi yaralanmalarda ayak içe doğru döner, yani yaralanma sırasında ayağın dış kısmına basarız, böylece dış yan bağ kompleksi yaralanır.
Belirtileri
Burkulma sırasında sıklıkla bir kopma sesi duyulabilir. Bu bir kemik kırığının beliritisi olabileceği gibi, bağ yırtılması sonucu da oluşabilir. Ayak bileğinde ağrı ve ciddi yaralanmalarda dış kısımlarda kısa sürede ileri derecede bir şişlik oluşur. Hasta ayağı üzerine basamayabilir. Şişlik birkaç gün içinde yerini morarmaya bırakır. Morarma içerideki kanamanın cilt altına sızması ile olur.
Tanı Koyma
Tanı için detaylı fizik inceleme gereklidir. Kırık şüphesi varsa ayak bileği röntgenleri çekilebilir. Ciddi bağ yırtığı şüphesi varsa stres röntgenleri denen, ayağı zorlayarak çekilen röntgenler gerekebilir. Genellikle bu tür işlemler yaralanmadan birkaç gün sonra şişlik indikten sonra yapılır. Ayak bileğinde eklem kıkırdağı yaralanmasından şüphe ediliyorsa MR tetkiki yapılabilir.
Tedavi Yöntemi
Olay olduğu anda ilk müdahele önemlidir. Yaralının yere basması engellenmelidir. Ayak bileğine hemen elastik bandaj uygulanmalıdır ve ayak yukarı kaldırılmalıdır. Bandajın üzerinden uygulanacak torba içinde buz ağrıyı ve iç kanamayı azaltır. Bu amaçla evde ve spor alanlarında derin dondurucuda jel torbalar bulundurulması faydalıdır ( Dikkat!!! Buz torbasının direkt cilde uygulanması yanıklara yol açabilir).
Hastanede yapılacak muayenede yaralanmanın şiddeti tespit edilerek tedavi planlanır. Basit yaralanmalar birkaç gün dinlenme ile tamamen iyileşir. Daha ciddi yaralanmalarda kısa süreli atel veya alçı uygulanabilir. Daha sonra uygulaancak fizyoterapi ile bağın uygun pozisyonda iyileşmesi, normal eklem hareketi, çevre adalelerin güç ve koordinasyonu sağlanır. Aktif spora dönmek isteyenlerin bir süre özel ayak bilekliği kullanması gerekebilir, flasterle yapılan tespitler yeterince koruyucu değilidir. Birçok kişide uzun süreli ağrı, tekrarlayan burkulmalar olabilir. Sinir yaralanmaları, eklem içi kırıklar, bağın yeterince iyileşmemesi, nedbe dokusu neden olabilir ve sebebin bulunarak tedavi edilmesi gereklidir.