Bademcik taşı (tonsillolith)

Bademcik taşı (tonsillolith)

Tonsillolith (Bademcik taşı) nedir?
Bademcik taşı (Tonsillolith); bademcik ceplerinde görülen sarı/beyaz renkte, kötü kokulu partiküllerdir. Bademcikler düzensiz yüzeyli pürüzlü organlardır. Üzerlerinde fazla sayıda Crypts adında çukurlar ve boşluklar bulunur. Dökülen mukoza hücreleri, yemek yemek parçaları ve bademcik iltihabi kalıntıları tükürükle yutulurken bir takım bahtsız kişilerde bademciklerdeki çukurlarda birikip topaklaşarak kitle haline gelir (Resim 1). Ölü hücrelerden oluşan bu kitle bakteriler için mükemmel bir besindir. Ağız içinde koloniler halinde yaşayan öbür türlerde bakteriler olduğunu bildiğimize kadar kokunun nereden geldiğini anlamakta zor olmayacaktır.

Tonsillolith’te (Bademcik Taşı) Ne Gibi Şikayetler Gözlenir?: Bademcik taşı en sık olarak ağızdan fena koku (Halitozis) şikayetine sebep olabilir. Keza sık tekrarlayan bademcik iltihaplarına (Rekuren Tonsillit) niçin olabilmektedir.

Tonsillolith (Bademcik Taşı) Tanısı Nasıl Konur?: Bademcik taşı Kulak burun Boğaz hekimi kadar yapılan muayenede basit tespit edilebilmektedir ve özellikli bir muayene ya da çözümleme yapılmasına gerek yoktur.

Tonsillolith (Bademcik Taşı) Tedavisi Nedir?: Bademcik taşı için ilk kez ılık su veya özel ağız bakım solüsyonlarıyla gargara yaparak giderilmesi önerilse de sıklıkla bu etkili olmamaktadır. Keza anatomik aşinalık ayrıca de Uzun süredir bademciklerde birikerek en ince ayrıntısına kadar yerleşmiş olmaları sebebiyle bademcik taşlarını kolay gargaralarla çıkarılması zordur. Hatta bir takım dayanıklı olgularda bademciklerin ameliyatla alınması (tonsillektomi) da gerektiği oluyor.

 Bademcik ameliyatının emrindeki etkisi veya riski varmıdır? Tonsillektominin (bademcik ameliyatı) ilk kez kanama almak üzere birtakım komplikasyon riski vardır. bununla birlikte genel anestezinin (narkoz) kendine has riskleri mevcuttur. Fakat tonsillektomiyi gerektiren hastalığın zararları ve komplikasyon riskleri fazla daha fazla olduğundan ameliyatın risklerini göze almak zorunda kalınıyor.
Sık görülebilen bağlı etkiler:

• Kanama: Ameliyat esnasında veya ameliyattan sonraki birincil iki hafta içinde olabilir. Geç ortaya meydana çıkan kanmalar, her tarafta hastaneye yatırılarak müdahale edilmesini ve ameliyat etmeyi gerektirebilir. Kan kaybı sebebiyle kan transfüzyonu (damardan kan verilmesi) gerekebilir. Kanama riski operasyondan daha sonra birincil iki hafta içinde %2-4 olarak bildirilmiştir. Kanamalar lokal duyumsuzlaşma aşağıda soğuk başvuru formu bası ve adrenalinli tamponlarla durdurulabileceği gibi hastanın yeniden genel uyuşma almasını ve 2. Bir ameliyatı gerektirebilir.
• Narkozdan uykudan kalkma esnasında, ayrıca rahatsızlık keza de uyku hali olması mümkündür.
• Ameliyattan derhal sonra başlayan ve takriben 1-2 hafta boyunca süren boğaz ağrısı ve yutma güçlüğü,
• Hafif ses değişikliği ve burundan konuşma (bademcik çok büyük ise ya da hasta ağrıdan nedeniyle sakınarak konuşuyorsa),
• Lezzet almada hafif değiştirme,
• Çene ekleminde basınç hissi,
• Hafif ağız kokusu.

Nadir görülebilen alt etkiler:

• Dişlerin hasar görmesi, hatta kaybı; özellikle evvelden zarar görmüş dişlerde, ağzı açan aletin basısı sonucu ortaya çıkar.
• Kanama(erken ve geç kanamalar): Ameliyat esnasında veya ameliyattan sonraki ilk iki hafta içinde olabilir. Geç ortaya çıkan kanamalar, tekrar hastaneye yatırılarak müdahale edilmesini ve ameliyat etmeyi gerektirebilir. Kan kaybı nedeniyle kan transfüzyonu (damardan kan verilmesi) gerekebilir.

Çok nadir görülebilen alt etkiler:

• Enfeksiyonlar; boyun lenf bezlerinin iltihabı, apseleri veya iltihabın kana karışması (kan zehirlenmesi, sepsis)
• Burundan konuşmanın kalıcı olması (bilhassa dar damak zevki yarığı varsa)
• Kalıcı çene eklemi problemleri,
• Şiddetli kanamalar; olağandışı seyreden bir damar varlığında veya bilinmeyen pıhtılaşma bozukluğunda görülebilir, gerektiğinde kanı önlemek için boynun dış kısmından ameliyat yapılabilir
• Kan nakli, geç kanamalarda yalnız fazla ender durumlarda gerekli olur
• Sinirlerin hasarına alt daimi tat alma bozukluğu, yutkunma güçlüğü ya da dilde hareket bozukluğu (ağız açacağının baskısı, fazla nedbe oluşumu veya konulan dikişlerin çekmesi sonucu ortaya çıkabilir)
• Bütün cerrahi girişimlerde görülebilen damar içinde kan pıhtılaşması (tromboz / emboli), bere iltihabı veya kalp dolaşım sistemi reaksiyonları gibi genel tehlikeler, bademcik ameliyatında son derece enderdir.

Tonsillolith’te ameliyatsız çözüm bulabilirmiyim? Evet. Bademcikler düzensiz yüzeyli pürüzlü organlardır. Üzerlerinde fazla sayıda Crypts adında çukurlar ve boşluklar bulunur. Dökülen mukoza hücreleri, yemek yemek parçaları ve bademcik iltihabi kalıntıları tükürükle yutulurken bazı kişilerde bademciklerdeki çukurlarda birikir ve mikropların yaşamı için uygun ortam sağlar. Bu birikintileri ‘’Hydrovacuumaspiration’’ (HVA) yöntemiyle temizleyerek ve bağışıklık sistemine destekleyici tedavi vererek kronik tonsillitler çare edilmektedir.

HVA yöntemiyle bademcik yıkanması kimlere yapılır? Kulak Burun Boğaz hekimi göre kronik tonsillit, rekuren tonsillit, tonsillolitiyazis (bademcik taşı) tanılarının herhangi biri konulan veya yukarıda kronik tonsilliti tanımlayan açıklamaya uygun öyküsü var hastalara önerilmektedir.

HVA yöntemiyle bademcik yıkanması kimlere yapılmamalıdır? Faal enfeksiyon esnasında şiddetli ağrısı olduğundan, beş yaşından ufak çocuklara harmoni sağlayamadığından, hamile bayanlarda öğürme ve kusmadan zorlanabileceğinden bademcik yıkanması kontrendikedir. Hem uyku apnesine sebep olan tonsil hipertrofilerinde (bademcik büyümesi) etkinliğini bildiren alıştırma yoktur.

Hydrovacuumaspiration (HVA) yöntemiyle bademcik yıkanması ne dek etkilidir? Içten teşhis konulmuş hastalara eksiksiz uygulanan çare sonucunda hastaların %85,6 tekrarlayan tonsillit ataklarından kurtulduğu gösterilmiştir.

HVA yöntemiyle bademcik yıkanmasının ast etkisi veya riski varmıdır? Bazı hastalarımızda işlem esnasında öğürme refleksi nedeniyle güçlük yaşanabilmektedir. Boğazınızı uyutmak için kullanılan lidokaine ya da yıkama işleminde kullanılan klorheksidine alerjiniz varsa aşırı reaksiyon gelişme riski vardır. Işlem ardından da geçici hafif sızı olabilmektedir. bunun dışında herhangi bir tehlike ya da bağlı etki beklenmemektedir.

HVA yöntemiyle bademcik yıkanması nasıl yapılır? Bu usul özel tasarlanmış cihaz ile negatif basınç uygulanarak bademcikteki patolojik birikintilerin çekilmesinden ve benzer anda antibiyotikli solüsyonlarla basınçlı yıkamadan oluşmaktadır. Yıkama işlemi sırasında öğürme refleksi olacağından hasta aç olmalıdır. Hastaya işlem öncesi detaylı bilgi verilir ve onamı alınır. Hasta KBB sandalyesine oturtulur ve eğer lokal anestetik (uyuşturucu) ilaçlara alerjisi yahut boğazına hap sıkılarak uyuşturulur. Hastanın eline istediğinde tükürebilmesi için böbrek küvet verilir. Operasyon sırasında hastanın uyumu çok önemlidir ve tedavi başarısıyla ilk elden ilişkilidir. Hekim gerekli ekipmanı hazırladıktan daha sonra hasta ağzını geniş açar ve derin nefes alıp 5 saniye nefesini tutmaya çalışır. Hekim özel planlanmış cihazın gevşetme düğmesini basılı tutarak bademciğe yerleştirir ve düğmeyi bırakır. 1, 2, 3, 4, 5 diye sesli sayar ve gevşetme düğmesine basarak bademcikten ayırır. Bu esnada hastanın ani hareketlerden kaçınması çok önemlidir. Durulmasını istediği anda hasta müsait elini kaldırarak sinyâl eder ve hekim hemen aleti hastanın bademciğinden ayıracaktır. Aynı şekilde bademciğin öteki kısımlarına ve ikinci taraf bademciğe 3-4 defadan uygulanır.
İşlemin Tahmini Süresi: Tahmini işlem süresi 20 dakikadır.

Operasyon 2-3 günde bir tekrarlanır ve çare birkaç seanstan oluşur.
Her nekadar zorlama bir işlemmiş gibi gözükse de tekrarlayan tonsillit ataklarına yakalanıp bir tutam ekmek yemekten aciz kalmadan veya genel hissizlik aşağıda ameliyat olmadan daha zorlama olmadığı kesin.

İşlemin Alternatifleri: Sık tekrarlayan bademcik iltihapları her iltihap tekrarladığında antibiyotikle çare edilebilir. Fakat bu kadar sık antibiyotik kullanılmasının vücutta farklı alanlara yönlendirilmiş negatif etkilerinin olacağının akılda tutulması gerekir.
Tercih edebileceğiniz diğer çare seçeneği ise genel duyumsuzlaşma altında (narkoz) Tonsillektomi ameliyatıdır (bademciklerin alınması)
Bademcik apsesinin tedavisi için ameliyattan başka bir usul yoktur.

HVA yöntemiyle bademcik yıkanması sonrası nelere dikkat etmeliyim? Işlem sonrası asgari yarım saat yemek yenmemeli, su içilmemeli. Tedavi süresi içinde geniş spektrumlu antibiyotik kullanılmalı. Bir kür tedavi yapıldıktan sonra 3-4 geçtiğinde mutlaka hekiminize kontrole gelmeniz önerilir. Çünkü bazı durumlarda ikinci kür çare yapılması da gerekebilir. Tedavi sonrasında hastalık tekrarlarsa veya boğazla ilgili herhangi bir problem yaşanırsa kendi hekiminize başvurup konulan tanıyı ve yapılan tedaviyi her tarafta kontrol etmek gerekir. Bu durumda hekim immun yetmezlik, anatomik bozukluklar, laringofaringeal reflü gibi bir takım özel durumlar açısından da inceleyecektir ve tonsillektomi (bademcik ameliyatı) her tarafta gündeme gelecektir.