Cep telefonları ve akıllı cihazların hafızayı zayıflattığını söyleyen Dünya Mental Sporlar Federasyonu (Memoriad) Türkiye Başkanı Melik Duyar, beyinde milyarlarca hücrenin, hücreler arasında da sinaps denen kanalların bulunduğunu, hafızanın güçlü kullanımında ise bu kanalların güçlü bağlar haline geldiğini anlattı.
Bu bağların kuvvetinin hafızanın gücünü de gösterdiğini belirten Duyar, “Yani vücut kaslarının kullandıkça sağlamlaşması gibi, bu kanallar da kullandıkça güçlenir. Hafıza kullanılmadığında ise bu bağlar kopar ve hatırlayamama başlar” dedi.
Akıllı cep telefonları ve cihazların beynin giderek daha az kullanımına neden olduğuna işaret eden Duyar, “Bu cihazlar nedeniyle hafızayı daha az kullandığımız için de hatırlama performansımız da düşüyor. Bilgiye daha kolay ulaşıyoruz ancak yeni bilgiler üretme kapasitemiz ve yaratıcı düşünme potansiyelimiz aynı oranda düşüyor” diye konuştu.
“BEYNİ YA KULLANACAĞIZ YA DA KAYBEDECEĞİZ”
Duyar, cep telefonlarının bilgiyi hazır sunduğu için beynin kullanımına da gerek kalmadığına vurgulayarak, şöyle devam etti:
“Bu anlamda cep telefonları, akıllı cihazlar hafızayı, yaratıcı düşünmeyi ve yeni fikirler üretmeyi zayıflatıyor. Cep telefonları, her cebe girdiğinden beri sayıları günlük yaşantımızdan çıkardık. Sayıları hafızada tutmaya çalışmıyoruz. Beynimizin ilgili bölümlerini kullanmadığımız için beynin hafıza, hatırlamayla ilgili bölümleri bir müddet sonra çalışmamaya başlıyor. Çünkü kullanılmayan bölgelere kan akışı da olmuyor. Beslenmeyince o bölgelerdeki hücreler ölüyor. İngilizce’de ‘kullan ya da kaybet’ tabirinde olduğu gibi beynin kullanılmayan bölgeleri de bir süre sonra kaybedilir.
KİŞİ, KENDİ TELEFON NUMARASINI BİLE BİLMİYOR
Bu nedenle tavsiyem, öncelikle cep telefonu rehberini kullanmak yerine, bu rehbere bakmadan numaraları hatırlayarak çevirmeye çalışmanızdır. Eskiden en azından eşimizin, annemizin, babamızın telefonunu biliyorduk, şimdi onları bile bilmiyor çocuklar. Kişiye kendi telefonunu sorduğunuz zaman ‘bir dakika bakayım’ diyor.”
İSİMLERİ HATIRLAMAYA ÇALIŞMA VE YÜZ TANIMA ETKİLİ
Duyar, isimlerin ve yüzlerin, politikacı, doktor, öğretmen, bankacı gibi meslekler başta olmak üzere her meslek için son derece önemli olduğunu vurguladı. İsimlerin ve yüzlerin hatırlanamamasının günlük yaşamı olumsuz etkilediğinin altını çizen Duyar, bunun çözümünün daha tanışma anında isimlerin hafızada tutulmasına gayret edilmesinde saklı olduğunu söyledi.
Duyar, isim ya da yüzleri hatırlamak için daha önce tanınan kişiler ya da isimler arasında bağlantılar kurulmasının etkili bir yöntem olduğuna işaret ederek, daha iyi hatırlama için kişinin ismi ve yüzünün fotoğrafik bir sembole dönüştürülmesini önerdi.
GÜÇLÜ HAFIZA HASTALIKLARDAN DA KORUYOR
Hafızayı güçlü kılmanın çeşitli hastalıklara karşı bir korunma yöntemi olduğunu bildiren Duyar, şunları kaydetti:
“Bir kere hafızanızı güçlü tutarsanız Alzheimer ve bunamadan korunursunuz. Beynin sağlıklı ve genç olması, kişinin bedeninin de sağlıklı ve genç olması anlamına gelir. Türkiye’de emeklilik dönemi, özellikle beynin en az kullanıldığı dönemdir. Dikkat ederseniz, emekliler beyinlerini kullanmazlarsa konuşma bölgeleri bile zarar görür. Şimdi bunama ve alzaymır gibi hastalıklar çok daha erken yaşlarda görülmeye başlıyor. 30 yaşında Alzheimer belirtileri olan gençlere rastlanıyor. Bunu beynin kullanılmamasına bağlıyorum. Kullanmıyorsanız beyninizi alzaymıra yakalanmanız çok daha kolaydır.”
“İZLEMEKLE ÖĞRENSEYDİK HEPİMİZİN DAHİ OLMASI GEREKİRDİ”
Duyar, hafızanın geliştirilmesi için şu önerilerde bulundu:
“Sudoku çözmelerini öneriyoruz. sudokuzekasi.com sitemizde ücretsiz bir yazılım ve elektronik bir kitap var. Sudoku için gazete almanıza da gerek yok. İstediğiniz zaman bu sitedeki yazılımdan sudoku çözebilirsiniz. Yazdığımız kitapta tüm stratejileriyle sudoku çözme yöntemlerini anlatıyoruz. Özellikle kitap okumayı öneriyoruz. Televizyon ve video izlemek insan beynini körelten diğer faktörlerdir. İzlemekle öğrenseydik hepimizin dahi olması gerekirdi. Televizyon ve video beyni pasif tutar, sadece pasif olarak izleriz. Dolayısıyla kitap okunmalı. Yabancı dil öğrenmeye çalışılmalı. Bir yabancı dil biliyorlarsa ikinci yabancı dili öğrenmeli. Bu da yoksa dans etmeyi öğrenmeli. Kısaca dans, yabancı dil, okuma, hafıza teknikleri sporları, cep telefonu rehberindeki numaraları ve plakaları akılda tutmaya çalışmak gibi basit yöntemler hafızayı güçlü kılar.”