Vücudumuzun hareketini sağlayan kas ve iskelet sistemimizde şişlik, ağrı, hareket sınırlamasına yol açan, iç organlarımızda çeşitli rahatsızlıklara neden olan hastalıklara romatizma denir. Romatizma tek bir hastalık değildir. 200′den fazla çeşidi vardır.
Kadınlarda daha fazla görülse de erkeklerde daha çok görülen türleri de vardır (gut gibi). Yaş ilerledikçe görülme olasılığı artar. Çocuklarda genelde 1-3 ve 9-12 yaşlarında başlar. Kız çocuklarında görülme sıklığı daha fazladır ama ülkemizde durum bunun tersidir. Ağrı, ateş, eklem tutulması, zayıflık, iç organların tutulması gibi şikayetler gözlenir. Aniden ortaya çıkabilir ya da yavaş yavaş gelişir.
ROMATİZMA NİÇİN OLUR?
Nedenleri bugün de ne yazık ki tam olarak bilinemiyor. Fakat mikropların neden olduğu romaztizmalar, gut hastalığı ve akut eklem romatizmasının nedenleri bilinmektedir. Bunların ortaya çıkışına neden olarak genetik(aileden gelen/kalıtsal) faktörler, yaş, cinsiyet, bazı ilaçlar, kaza sonucu oluşan zedelenmeler, iklim gibi faktörler gösterilmektedir. Her romatizmanın görülme yaşı farklıdır ve bununla birlikte kadınlarda görülme sıklığı daha fazladır. Belkemiği romatizması, gut gibi romatizmal hastalıklar ise genetik olabilir. Ayrıca rutubetli ve soğuk yerlerde görülme ihtimali daha fazladır. Psikolojik nedenler, travmalar da ortaya çıkmasında rol oynayan etkenlerdir. Her ne olursa olsun bu romatizmal hastalıklar kasları, iç organları, eklemleri özellikle hareketimizi sağlayan yapıları tutmaktadır.
NE GİBİ BELİRTİLER GÖRÜLÜR?
Hastada genelde ağrı, şişlik, hareket sınırlanması, sakatlık, şekil bozukluğu, kalp sorunları, gözde oluşan bulgular, sinir sisteminde görülen değişiklikler gibi belirtiler vardır. Bunlardan başka romatizma, deride ve iç organlarda ortaya çıkabilir. Romatizma eklemde ise iltihapla beraber kızarıklık ve şişlik görülür. Sonuç olarak hareket kısıtlığı, eklem yapısının bozulması (kireçlenme) ortaya çıkar. Bu durum sıklıkla diz ve kalçada oluşur. Nemli ve sıcak hava hastayı rahatsız eder.
Derimizi ve iç organlarımızı tutan romatizmada ise döküntü, kızarıklık, iştah azalması, gözde kaşınma, kızarıklık, saç dökülmesi, güneşe karşı hassasiyet, karın ağrısı, bel, sırt, topuk ağrısı görülebilir. Hastanın en çok şikayet ettiği; ağrıdır. Eklem, kas, iç organ gibi yapılarda görülür. Şiddeti kişiden kişiye değişir.
Şişlik daha çok eklem ve yumuşak dokularda görülür. İltihaba bağlı şişlik oluşabilir.
Hareket kısıtlaması kişinin aktivitelerini sınırlandırır. Hayatı zorlaştıran bir durumdur. Hareket bozukluğu görülebilir. Bu belirtiler sürekli olursa sakatlık ve şekil bozukluğu görülebilir.
ROMATİZMAL HASTALIKLARIN TİPLERİ NELERDİR?
Romatizma temel olarak iltihaplı ve iltihaplı olmayan olmak üzere 2′ye ayrılır. İltihaplı romatizma mikropların neden olduğu, bağışıklık sisteminin bozulması sonucu ve ürik asit gibi maddelerin yaptığı hasar sonucu oluşan iltihap tipleri şeklinde görülür. İltihaplı olmayan romatizmada eklemde aşınma ve incelme görülür. Kemik çıkıntısı oluşabilir. Kaza sonucu meydana gelebilir.
Romatizmal hastalıkları bulunduğu yere göre 4 gruba ayırabiliriz.
Yumuşak doku romatizması; en önemli ve en sık görülen tiptir. Selülit, dirseğin sürtünmesi sonucu oluşan rahatsızlık ve omuz eklemi rahatsızlıkları bu gruba girer. Kireçlenme, belkemiği romatizması, SLE, gut ve akut eklem romatizması bu şekilde oluşur.
Eklem romatizmaları.
İç organ romatizmaları.
Bunların bir arada olduğu tipler den oluşur.
ROMATİZMA NASIL TEDAVİ EDİLİR?
Romatizmada tedavinin başarılı olması için erken teşhis çok önemlidir. Erken teşhis için uzun bir tetkik süreci ve hastanın takip edilmesi gerekir. Çünkü belirtiler, şikayetin azaldığı dönemde veya arttığı dönemde değişir. Tedavi şekli kişiden kişiye değişir ve her hastaya farklı tedavi uygulanmalıdır. Kronikleşmiş hastalıklar sonucu uzun süren tedavi uygulaması gerekebilir. Doktor kontrolünde yapılan ilaç tedavisi ve fizik tedavi sonucu hastalık tamamen yok edilemez ama ilerlemesi durdurulur ve ağrı kesilerek hastanın yaşamı daha kolay hale getirilir.
İlaç tedavisinde hastanın ağrısını kesecek, hastalığın durdurulmasını sağlayacak ya da şiş ve ağrıyı kesecek ilaçlar kullanılır. Bu ilaçlar romatizma sonucu oluşan iltihabı etkilerler. Ayrıca hastada görülen diğer bulguları ortadan kaldırmak için kas gevşetici, vitamin takviyesi, tansiyon düşürücü ilaçlar kullanılır. Bu ilaçlar alınırken bol suyla birlikte alınmalıdır. Ayrıca yan etkisi olup olmadığına (bazı ilaçlar gebeliği önleyebilir) dikkat edilmelidir.
Fizik tedavi, romatizma tedavisinde önemlidir. Bu sayede eklemlerin hareketleri düzeltilir, kaslar güçlendirilir ve ağrı azaltılır. Böylece günlük işleri yapmak daha kolay hale gelir. Bu sayede hasta romatizmayla yaşamayı ve baş etmeyi öğrenmiş olur.
Ameliyat da tercih edilen bir diğer yöntemdir. Sakat kalmış ya da eklemlerinde bozukluk olan, hareket güçlüğü çeken kişilere uygulanarak eski yaşantısına dönmesi amaçlanır. Ağrı giderilir, gerekirse yerine yapay eklemler takılır.
ROMATİZMADAN NASIL KORUNURUZ?
Yaşantınıza dikkat ederek bu hastalıktan korunabilirsiniz. Şişmanlık bu hastalığı tetikleyebilir. Bu yüzden kilonuza dikkat etmeniz gerekir. Ayrıca bazı mikroplar (örneğin streptokok) romatizmaya neden olabilir. Cinsel ilişki sırasında bulaşan bazı mikroplar da bu rahatsızlığa yol açar. Doğuştan olan kalça çıkığı sonucu kireçlenme olabilir. Bu yüzden genel anlamda sağlığınıza dikkat etmeniz gerekir.
Siz zamanında bunlara dikkat etmediniz ve romatizma hastasısınız. O zaman şunlara dikkat ederek biraz da olsa yaşantınızı sağlıklı hale getirebilirsiniz:
Beslenmeye dikkat edin çünkü unutmayın ki, kilo aldıkça ekleme binen yük miktarı artar.
Aşırı sıcak veya aşırı soğuktan uzak durun.
Yatak istirahati önemlidir fakat uzun tutmamak koşuluyla. Ağrı ve şişlik için faydalıdır.
Egzersiz yapmak kas ve eklemler için faydalıdır.
Bunları yaparak biraz rahatlayabilirsiniz fakat sadece tek bir tedaviyle bu hastalık düzelmez. Hepsine birden dikkat etmeniz size çok daha fazla yarar sağlayacaktır.