Yaz aylarında güneşin etkisi ile ciltte pek çok değişim olmakla birlikte, vücuttaki benlerde de değişiklikler gözlenebiliyor. Birçoğu zararsız olsa da doğuştan ya da sonradan oluşan benler kanser riskine yol açabiliyor. Sayısı ve büyüklüğü bilinen benlerin düzenli kontrol edilmesi ilerleyen dönemlerde oluşabilecek problemler için önlem alınmasını sağlıyor. Memorial Wellness Kozmetik Dermatoloji Uzmanı Dr. Makbule Dündar, ben takibinin önemi hakkında bilgi verdi.
Güneş, ben rengini ve şeklini değiştirebilir
Ben gelişiminde genetik yapı oldukça önemlidir. Bunun yanı sıra korumasız olarak güneşe maruz kalmak da ben gelişimini artıran bir diğer faktördür. Güneş ayrıca benlerin rengini, şeklini değiştirebilecek bir etkiye sahiptir. sağlıklı bir ben kanser gelişimini de tetikleyebilmektedir. Kansere ışınların varlığı değil, güneşten korunmamak neden olur. Bunun için güneş koruyucu kremler kullanılmalıdır. Yaz aylarında güneş koruyucular 2 saatte bir yenilenmelidir. Kişinin yüz bölgesinde yoğun benleri varsa yaz-kış güneş koruyucu kullanmalıdır.
Ben takibi, ileride ortaya çıkabilecek bir soruna erken müdahale için oldukça önemlidir. Kişilerin bir ayna yardımıyla düzenli olarak kendi kendini incelemesi, benlerini takip etmesi gerekir. Şüphelenilen bir durum olduğu takdirde doktoruna başvurmalı ve dermatoskopik muayene sağlanmalıdır. Vücudunda çok fazla ben olan bir bireyin küçük yaştan itibaren dermatolog ile kontrolü sağlanmalıdır. Gerekli görüldüğü takdirde dermatoskopik muayene yapılmalı, dermatoskopik fotoğrafı bilgisayar ile bilgi sağlanmalıdır. Benin tipine göre bir takip çizelgesi belirlemelidir.
Benlerde koyulaşma, kanama ve kızarıklık varsa dikkat!
Ben renginde koyulaşma, kanama, kızarıklık, kaşıntı, ben etrafında beyazlık önemli belirtilerdir ve hemen bir dermatoloğa başvurulması gerekir. Benlerin üzerinde gelişen kanser tipi, hayati risk yaratabileceğinden belirli bir derinliğe inmeden en kısa zamanda müdahale edilerek çıkarılması gerekir. Erkan tanı ile kötü hücreler belli derinliğe inmeden ben çıkarılır ve kişinin başka tedaviye ihtiyacı kalmaz.
Yanlış inanışlar tedavinizi engellemesin
Uygulanan cerrahi girişimlerin benleri, kötü huylu bir şekle dönüştürebileceği ya da yayılmasına etki edeceği düşüncesi yanlıştır. Benlerin riskli görülmesi halinde kesin tanısının konulması için benin doğru bir teknik ile çıkarılması gerekmektedir. Benlerin doğru bir şekilde alınması asla kansere dönüşme riski yaratmaz. Lokal bir anestezinin uygulanması ile işlem çok hızlı ve güvenli bir şekilde yapılmakta, işlemden sonra kişi hemen sosyal ya da iş hayatına dönebilmektedir.
“Ben”lerinizi tanıyın
Sadece sonradan oluşan değil doğuştan gelen benler de sağlık açısından risk yaratabilmektedir. Vücutta yer alan benlerin değişik tipleri vardır. Lentigolar, daha çok leke tarzı oluşumlardır. Normal displastik benler, ailevi kalıtımla geçen ve oldukça önemli ben grubudur. Çünkü bu benler üzerinden melanom denilen oldukça ciddi ve öldürücü cilt kanseri gelişebilir. Dermal nevuslar, derinin orta derisine kadar inen benlerdir. Bu benlerin üzerinden cilt kanseri gelişme riski çok düşükken en uç spektrumdan displastik nevuslara kadar güneş hasarıyla zaman içerisinde üzerinde kanser gelişebilen çok çeşitli ben grupları da vardır.
Şüpheli benlerin çıkarılması gerekir
Konjenital benler, doğuştan olan benlerdir. Bunlar bazen kişilerde çok büyük alan kaplayabilmekte ve üzeri kıllanabilmektedir. Bunlar daha çok dev nevuslardır. Bunların üzerinden de benler üzerinden gelişen kanserler gelişebildiği için çok iyi bir şekilde takip edilmesi gerekmektedir. Bazı şüpheli vakalarda çıkartılması gerekebilir.
Benlerinizle oynamayın
Özellikle melanosit, koyu olan benlerle oynanamaması gerekir. Eğer üzerinde tüyler varsa ve bundan rahatsız olunuyorsa o tüyleri cımbızla çekmek yerine makasla kesmek daha doğru olacaktır. Yaratılacak herhangi bir travma o hücrelerdeki dönüşüm riskini tetikleyebileceğinden tüyleri çekmek doğru bir davranış olmaz.
El ve ayak tabanındaki benlere dikkat!
Aniden ortaya çıkan el ve ayak taban benleri kanser riski taşıyabilmektedir. El ve ayak tabanındaki benler çok önemlidir. Çünkü bu bölgeler nemfatik dolaşım ile ilgilidir. Bu bölgede bir melanom geliştiği zaman kolay bir şekilde iç organlara yayılabilmektedir. El ve ayak tabanındaki benlere “akral melanom” denilmektedir. Yine genital bölgedeki benlerin de gözlemlenmesi gerekmektedir.
Ben haritanız gereksiz cerrahi girişimleri önler
Dermatoskoplar, benleri çok fazla büyüterek net görülmesini sağlar ve fotoğrafını çekerek ilerisi için arşivlenmesini de sağlar. Dermatoskoplar bir takım problemlerle kombine edildiğinde benin risk haritasını çıkarıp, uyarıları belirlemektedir. Bu yöntem, ben takibini oldukça kolay ve hızlı bir şekilde sağlayarak, gereksiz cerrahi işlemleri de önlemektedir.