Sıcak çay ve Kaynar su dökülmesi, herhangi bir nedenle yangında alevlere maruz kalmak ve yaz aylarında sıkça rastlanan güneş yanıkları… Tüm bu yanık vakaları acil servise en sık başvuru nedenleri arasında yer alıyor. Yanık sonrası buz uygulaması yapmak, yanan bölgeye diş macunu ya da yoğurt sürmek acıyı dindirmek için ilk akla gelenler arasında… Peki halk arasında doğru olarak bilinen bu yöntemler gerçekten etkili oluyor mu? Memorial Şişli Hastanesi Acil Servis Sorumlusu Uz. Dr. Gökhan Ferahcan, yanık tedavileri hakkında bilgi verdi.
Yanan bölgeyi musluk suyu altında 10-15 dakika soğutmak gerekiyor
Yanık tedavisinde yapılması gereken ilk hareket, yanan bölgeyi soğutmak olmalıdır. Soğutma için en uygun olan yöntem musluk suyu uygulamasıdır. Yanan bölgeyi akan bir suyun altında en az 10–15 dakika tutarak soğutmak gerekir. Bu sayede hem acı ve sızıyı dindirmiş hem de yanığın daha derinlere inmesini engellemiş olursunuz.
Yanık sonrası oluşan su kabarcıklarını patlatmayın
Yanan bölgede oluşan içi su dolu kabarcıklar o bölgede derinin sorunsuz bir şekilde iyileşmesinde büyük öneme sahiptir. Bu kabarcıkların kesinlikle patlatılmaması gerekir. Çünkü o kabarcıkların altında proteinden zengin bir sıvı birikmektedir. Bu sıvı üstteki ölü deri tabakasını korumaktadır ve deriye son derece faydalıdır.
Yanık izi kişinin ten rengi ve vücut yapısına göre değişir
Oluşan baloncukları patlatmak ya da patlatmamak yanan bölgede iz kalıp kalmaması açısından belirleyici bir faktör değildir. Yanan yerde iz kalıp kalmayacağı daha çok yanığın derinliği ve iyileşme süresinde olabilecek enfeksiyonlara bağlıdır. Tüm bunların yanı sıra; enfeksiyon sonrasında güneşe maruz kalmak, kişinin cilt yapısı, ten rengi gibi etkenlerde vücutta iz kalıp kalmamasında rol oynamaktadır.
Diş macunu ve yoğurt uygulamasından uzak durun
Diş macunu, yoğurt, el ve yüz kremi gibi ürünlerin yanıkların üzerine sürülmemesi gerekir. Halk arasında yanlış inanışlardan biri olan; zeytinyağı ve mumu eritip krem şekline getirdikten sonra yaraya sürmek gibi tedavi şekillerinin yanan bölgeye hiçbir faydası yoktur. Bu gibi ilk yardım inanışlarıyla yapılan uygulamalar, yanan yerin enfeksiyon kapmasına sebep olabilir.
Yanan yere buz uygulamak cilde zarar veriyor
Yanık tedavisi için yanlış olan uygulamalardan bir tanesi de yanan bölgeye buz uygulanmasıdır. Buzun da cildi yakma özelliği vardır. Sıcak yanıklarının haricinde çok nadiren gördüğümüz soğuk yanıkları da vardır. Cildi daha da tahriş ettiği için buz tedavisini kesinlikle önerilmemektedir. Yanan bölge el ve yüzümüzü yıkayabileceğimiz normal ısıdaki musluk suyunun altına tutulmalıdır.
Yanma esnasında acele ile kıyafet çıkartılmamalı
Kişi yanma sırasında üstünde kıyafet varsa o anda acele ile kıyafetini çıkarmamalı, kıyafeti ile birlikte yanan yeri suyun altına tutmalıdır. Çünkü yanan yer o anda su topladıysa yanma telaşı ile kıyafeti hızlıca çıkarmak su kabarcıklarının patlamasına ve derinin soyulmasına sebep olabilir. Yanığı soğuttuktan sonra kıyafet çıkarılıp yanığın üzerini temiz bir bezle örtmek ve hastaneye başvurmakta fayda vardır.
Yanık örtüleri her evde bulundurulmalı
Acil serviste yanık bölgesine ilk müdahalede yüksek su içerikli özel yanık örtüleri kullanılmaktadır. Bu yüksek su içerikli hidrojen örtüler, çok hızlı bir şekilde yanığı soğutup, acının geçmesini sağlamaktadır. Yanmanın gerçekleştiği ilk saatler içerisinde, hidrojenli yanık örtüsünü yanık bölgesine uygulamakta fayda vardır. Ütü yanığı, buhar yanığı gibi 1. ve 2. derece yanıkların geçmesinde çok etkilidirler. Herkesin evinde bunu bulundurmasında fayda vardır. Yanık bölgesinin tedaviden sonra mutlaka temiz tutulması, doktor kontrollerine düzenli gidilmesi ve yanığın iyileşme sürecinin takibi çok önemlidir. Çünkü bazı yanıklar çok büyük problemler doğurabilir. 3-5 günde iyileşebilen yanıklar olduğu gibi haftalarca süren yanık vakaları da görülebilmektedir.